De veerkracht van de AEX

Een jaar geleden, op 14 maart om precies te zijn, besloot de Amerikaanse centrale bank de rente te verhogen met een kwart procent. Na jarenlang rond het nulpunt te hebben gestaan steeg de Fed Funds Rate in de Verenigde Staten naar 0,33 procent. Een noodzakelijke stap gezien de hard opgelopen inflatie. De renteverhoging kwam niet als een verrassing.

Renteverhogingen zijn nooit goed nieuws voor de beurzen. Alternatieve beleggingen worden interessanter, toekomstige winsten verliezen aan waarde, bedrijfskredieten en hypotheken worden duurder,  en de herfinanciering van schulden wordt moeilijker. De waarde van aandelen, obligaties en vastgoed zakt.

Op de dag van deze renteverhoging noteerde de AEX-index 674 punten. We zijn inmiddels een jaar verder. De Federal Reserve heeft de rente in meerdere stappen verhoogd naar een effectief niveau van 4,57 procent. Een ongekende stijging. Ook de rentevergoeding voor 10-jaars staatsleningen in Nederland liep in deze periode fors op, van 0,55 naar 3,05 procent. Een waar bloedbad op de obligatiemarkt. De AEX? Die staat een jaar later op 760 punten, ruim 12 procent hoger.

Deze opzienbarende stijging geeft wel een enigszins vertekend beeld. Ten tijde van die eerste renteverhoging door de Amerikaanse centrale bank was de AEX reeds met meer dan 18 procent gedaald sinds zijn piek uit november 2021. De inflatie was immers al maanden sterk aan het oplopen. Waar de CPI in Nederland in de zomer van ‘21 nog slechts 1,4 procent bedroeg was deze in maart ’22 reeds gestegen naar 9,7 procent.  Beleggers waren reeds op de feiten vooruitgelopen. Toen de Federal Reserve de rente voor het eerst verhoogde was de schade op de markten al aangericht.

Maar toch, het blijft opvallend hoe de beurzen nadien hebben standgehouden. Stand gehouden? Een stijging van 12 procent sinds die eerste renteverhoging kun je zo toch wel noemen. Daar waren twee goede redenen voor aan te voeren. Ten eerste anticipeerden beleggers al snel op een spoedig einde van de maand-op-maande stijgende inflatie. Na verloop van tijd zou deze wel weer gaan zakken. De centrale bank zou dan minder hard op de rem hoeven te trappen.

Ten tweede, niet onbelangrijk, bleven de bedrijfswinsten tegen alle verwachtingen in behoorlijk overeind. Zeker, zowel in de Verenigde Staten als in de Europese Unie nam de winstgroei af. In de Verenigde Staten was zelfs sprake van een winstdaling in het vierde kwartaal van ‘22. De winsten zakten echter bij lange na niet zo diep als aanvankelijk door analisten werd voorspeld.

De app downloaden

Blijf net als miljoenen anderen op de hoogte van de wereldwijde financiële markten met Investing.com.

Nu dowloaden

Hoe was dat mogelijk? De inflatie in de Verenigde Staten bedroeg maar liefst 9 procent en in de Europese Unie zelfs meer dan 10 procent. Veel bedrijven bleken echter opvallend goed in staat de gestegen kosten voor grondstoffen, vervoer en personeel door te berekenen aan afnemers en klanten. In plaats van een loon-prijs-spiraal vond hier eerder een winst-prijs-spiraal plaats. Bedrijven met een sterke concurrentiepositie bleken hun prijzen zelfs meer te kunnen verhogen dan de kosten. De term graaiflatie deed zijn intrede.

De inflatie is vooralsnog hardnekkig, maar lijkt over zijn hoogste punt heen. De schaarste aan personeel stelt werknemers in staat een hoger loon te eisen. Een afnemende inflatie en stijgende loonkosten (reageren altijd met een vertraging) kan in krimpende winstmarges resulteren. Bovendien kunnen bedrijven hun prijzen niet eindeloos blijven verhogen. Dat zou de concurrentiepositie verzwakken.

De winstmarges zijn inmiddels weer enigszins aan het normaliseren. Blijft het bij normaliseren of zakken ze nog verder? Het zal de winstgevendheid van het bedrijfsleven verder onder druk kunnen zetten. Hoe gaan de beurzen hier op reageren? Enerzijds krimpen de winstmarges, anderzijds neemt de prijsmacht van de bedrijven af en daalt de inflatie. De rente kan dan weer dalen, maar de winsten ook.

De AEX-index staat op dit moment slechts 8 procent onder zijn top uit november ‘21. Een opmerkelijke prestatie. In Oostenrijk op de Kitzsteinhorn geldt piste nummer 14 als een uitdaging voor geoefende skiërs. De steile piste is niet voor niets genoemd naar de Black Mamba, een extreem giftige slang. De piste wentelt zich in onvoorspelbare steile bochten naar beneden. Een dergelijke afdaling zal de AEX dit jaar waarschijnlijk bespaard blijven, maar voorspellen in het huidige beursklimaat blijft een hachelijke zaak.